Retourtje Robbeneiland

Samen met Simone heb ik een bezoek gebracht aan Robbeneiland. Zoals jullie hebben kunnen lezen was John hier een poos geleden al met Corné heen geweest. Ook wij wilden dit stuk historie natuurlijk van dichterbij bekijken. Ik ben op het moment aan het lezen in de autobiografie van Nelson Mandela: The long walk to freedom. De tocht naar Robbeneiland sloot daar dus erg goed bij aan. De boottocht was al prachtig. Beter weer dan John en Corné destijds, dus heel mooi uitzicht op Kaapstad en de Tafelberg.
De rondleiding op het eiland bestond uit 2 delen: een rit in een bus en een bezoek aan de maximum security prison. Robbeneiland “huisvestte” in het verleden criminelen en misdadigers, politiek gevangenen en hun bewaarders. Het is uiteraard vooral bekend geworden door de politieke gevangenen die er jaren en jaren gezeten hebben, waarvan Nelson Mandela de bekendste is.
De rondrit over het eiland was erg leerzaam. Onze gids wist ons veel historische feitjes te vertellen en ook de sfeer van het verleden over te brengen. De samenstelling van de bus was erg internationaal, ik denk zo’n 15 verschillende nationaliteiten. Dit werd door de gids ook handig gebruikt om een multiraciale samenleving te propageren.
De rondleiding in de gevangenis was erg indrukwekkend. We werden rondgeleid door een oud-gevangene, die op sprekende manier kon vertellen over zijn ervaringen. Geen bitterheid, geen verwijten. Erg bijzonder.
Er bestonden verchillende nivo’s binnen de maximum security prison. Van nivo A met wat meer privileges en beter eten tot nivo D, eenzame opsluiting, geen privileges. Er was echter een sterke solidariteit onder de gevangenen en het betere eten van de nivo A gevangenen werd samen gedeeld. Martelingen waren gebruikelijk en de gevangenen waren continu slachtoffer van onderdrukking en kleinering. Communicatie vond op allerlei slimme manieren plaats, om de bewakers te misleiden. Er werd veel gestudeerd op Robbeneiland. De hoger-opgeleiden onderwezen de lager-opgeleiden. Een enkeling mocht na aanvraag een schriftelijke studie volgen. We konden een kijkje nemen in de cellen waar de gevangenen destijds verbleven. De cel van Nelson Mandela en vele andere cellen. Sommige verrijkt met bezittingen van ex-gevangenen en tekst over hun ervaringen. Ook de binnenplaats, het enige “buiten” dat de gevangenen kenden. Op verzoek van Mandela was hier een tuintje aangelegd om het wat leefbaarder te maken. Een andere tactiek om het brute leven binnen de gevangenis muren vol te houden was persoonlijke relaties opbouwen met de bewakers. Met name Mandela zag hen als slachtoffers van hetzelfde systeem en hij geloofde dat het opbouwen van een persoonlijke band met zijn bewakers de beste manier was om het leven draaglijk te maken. Ik denk dat dit een geniale en bewonderenswaardige benadering was. Een man die meer dan 20 jaar wrok en bitterheid koestert kan nooit als zo’n groot leider opstaan als Mandela heeft gedaan na zijn vrijlating. Zijn aanvaarding van het gebeurde en zijn capaciteit om te vergeven hebben Zuid-Afrika voor heel veel ellende behoed tijdens de overgang naar het post-Apartheid tijdperk.
Na de rondleiding door de gevangenis was het al weer tijd om terug te wandelen naar de haven. Gelukkig hadden wij een retourtje en hoefden we er niet langer te blijven. Erg onder de indruk van alle verhalen. Wat een “zwart” stuk in de “blanke” geschiedenis van Zuid-Afrika. Door velen wel vergeven maar niet vergeten, want zulke gruwelijkheden mogen nooit meer voorkomen.